Wszystkie newsy

Międzynarodowa współpraca to dla naukowców z Polski szansa na wymianę doświadczeń i wiedzy, poszerzenie perspektyw, zdobycie większego finansowania, a także na szybszą komercjalizację efektów prac badawczych. Polscy badacze – szczególnie fizycy, matematycy i biolodzy – od lat rozwijają ją na gruncie polsko-francuskim. Dowodem na jej potencjał jest przyznana właśnie po raz pierwszy Polsko-Francuska Nagroda Naukowa im. Marii Skłodowskiej i Pierre’a Curie. Otrzymały ją dwa polsko-francuskie tandemy naukowców za wieloletnią współpracę, która zaowocowała m.in. prestiżowymi publikacjami naukowymi.

Trwają coraz bardziej zaawansowane badania genetyczne. Opracowywana jest Genomiczna Mapa Polski, która pozwoli na wprowadzanie na rynek leków celowanych. Coraz więcej start-upów i młodych firm pracuje nad analizą danych genetycznych, która może przyczynić się do lepszego doboru leków w konkretnych chorobach. Krakowska firma Intelliseq chce oferować szpitalom i uczelniom przystępne cenowo oprogramowanie do analizy genów.

Z Europejskiego Rankingu Innowacyjności opracowanego przez Komisję Europejską wynika, że w 2019 roku kraje unijne po raz pierwszy przegoniły pod względem wdrażania innowacyjnych projektów technologicznych Stany Zjednoczone, ustępując jedynie Japonii oraz Korei Południowej. Polska gospodarka zajmuje czwarte miejsce od końca pod względem innowacyjności wśród krajów unijnych. W poprawieniu naszej pozycji w rankingu mogą pomóc konkursy oraz programy wsparcia dla obiecujących przedsiębiorców, a w jednym z nich ogłoszono polskie produkty przyszłości.

Leki biologiczne są szansą dla psów cierpiących na choroby autoimmunologiczne. Stworzony z komórek macierzystych lek zrewolucjonizuje leczenie psów chorych m.in. na zwyrodnienia stawów. Podawany zamiast środków chemicznych może uchronić je przed powikłaniami i skutkami ubocznymi farmakoterapii. Naukowcy badają także możliwość wykorzystania toksyn z wąglika przy leczeniu raka pęcherza moczowego u psów. Potencjalnie mogą być także stosowane u ludzi. Coraz lepsze możliwości diagnostyczne i terapeutyczne pozwolą taniej i skuteczniej leczyć zwierzęta domowe.

Nanotechnologia zmienia oblicze medycyny. Dzięki cienkim warstwom atomowym o działaniu antybakteryjnym mamy szansę pokonać problem lekooporności szczepów bakterii. Technologia ta pozwala ponadto opracować dużo doskonalsze implanty stomatologiczne czy protezy kończyn. W medycynie stomatologicznej nanotechnologia umożliwia także stworzenie materiałów, które wyeliminują ryzyko próchnicy.

Wkrótce ludzie mogą stać się maszynami. Powstają pierwsze komercyjne urządzenia do obustronnej wymiany informacji pomiędzy układem nerwowym człowieka a maszyną. Pionierskie interfejsy mózg–komputer kładą podwaliny pod zaawansowane rozwiązania z zakresu cybertechnologii. Pozwolą kontrolować mechaniczne kończyny za pomocą myśli, przywrócą sprawność sparaliżowanym, poprawią wydajność u sportowców i umożliwią wdrożenie nowatorskich doświadczeń w wirtualnej rzeczywistości.

Polski start-up opracował inkubator do nasion, dzięki któremu o 30 proc. szybciej będzie można uzyskać plony. Urządzenie wykorzystuje naturalne właściwości roślin związane z ich reaktywnością na zmiany pola magnetycznego. Pochodzące z niego nasiona są bardziej odporne na suszę, co może mieć ogromne znaczenie przy ocieplaniu się klimatu. Inkubator pozwoli też zredukować o połowę opryski pestycydów. Tymczasem rolnictwo coraz szybciej adaptuje nowe technologie, zwłaszcza te związane z tzw. rolnictwem inteligentnym.

Polscy biotechnolodzy wyizolowali gen Rysto. Jego modyfikacja pozwoli na stworzenie odmiany ziemniaka odpornej na najczęściej atakujący te warzywa wirus, który przyczynia się do strat nawet jednej trzeciej plonów. Odkrycie posłuży ponadto do opracowania superodpornych odmian innych warzyw. Dokonanie polskich naukowców może mieć ogromne znaczenie dla ekonomii światowego rolnictwa.

Opracowywane są coraz bardziej innowacyjne metody leczenia ciężkich chorób. Trendem jest łączenie najnowszych technologii – produktów drobnocząsteczkowych, sztucznej inteligencji oraz cyfryzacji. Leczenie nowotworów odbywa się już coraz częściej z wykorzystaniem genetycznie modyfikowanych komórek pozyskiwanych z organizmu chorych, a najnowsze leki swoim działaniem nie są już wymierzone w konkretnie umiejscowiony nowotwór, ale w komórki o cechach nowotworowych. Wprowadzenie na rynek nowego leku jest jednak niezwykle kosztowne i długotrwałe.

Rosnąca popularność wegetarianizmu i weganizmu sprawia, że konsumenci poszukują coraz doskonalszych substytutów roślinnych dla mięsa zwierzęcego. W ślad za tym idą innowacje wdrażane przez producentów żywności. Z substytutu mięsa produkowane są już m.in. burgery, nuggetsy czy krewetki. Z dwutlenku węgla zawartego w powietrzu można natomiast wytworzyć produkt wysokoproteinowy. Wprowadzenie na rynek nowych składników spożywczych musi się jednak odbywać według ściśle określonej procedury.

Fizyka, chemia, informatyka kwantowa, badania nad nowymi materiałami czy analiza matematyczna – to dziedziny, w których polscy naukowcy wiodą prym na świecie. Ich sukcesy napawają optymizmem, ale potrzebne są zmiany, by zatrzymać w kraju zdolnych badaczy i zachęcić do powrotu tych, którzy już wyemigrowali – ocenia prof. Maciej Żylicz, prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Za istotny wkład w rozwój nauki i wybitne osiągnięcia FNP po raz 28. przyznała nagrody, które mają opinie najbardziej prestiżowego wyróżnienia naukowego w Polsce. Laureatami została trójka wybitnych badaczy, których prace mogą się przyczyni m.in. do opracowywania nowych terapii i leków, rozwoju kwantowej teorii informacji czy ulepszenia internetowych wyszukiwarek i rozwoju AI.

Biotechnolodzy są coraz bliżsi m.in. opracowania leku odpornościowego na wirusa HIV czy chorobę Alzheimera dzięki możliwościom, jakie daje edycja genów. Najnowsze technologie w tym zakresie obarczone są już coraz mniejszym ryzykiem powikłań. Przyszłość genetyki może obejmować hodowanie narządów do transplantacji, a także mięsa zwierzęcego w warunkach laboratoryjnych.

Wzrost znaczenia technologii inteligentnych oraz urządzeń funkcjonujących w ramach internetu rzeczy ma pozytywny wpływ na rynek medyczny. Branża otwiera się na innowacyjne technologie oraz obiecujące start-upy, które usprawniają działanie placówek służby zdrowia. Powstają programy akceleracyjne dla start-upów działających w tym segmencie gospodarki, a najbardziej obiecujące projekty zyskują uznanie w skali globalnej.

Naukowcy prowadzą badania nad potencjałem terapii genowych, które w przyszłości staną się jednym z podstawowych narzędzi wykorzystywanych w procesie leczenia. Upowszechnienie się testów genetycznych umożliwi oszacowanie ryzyka wystąpienia chorób nowotworowych oraz dobranie leków, które najlepiej działają na danego pacjenta. Prowadzone są także eksperymenty z innowacyjnymi metodami leczenia, które umożliwią edycję ludzkiego genomu, co pozwoli w przyszłości zapobiegać chorobom o podłożu genetycznym.

Tylko w Stanach Zjednoczonych żyje ponad 2 mln osób bez którejś z kończyn. Szacuje się, że na całym świecie takich osób jest ponad 10 mln. Szansą dla osób po amputacji kończyn są bioniczne protezy, które są coraz bardziej zaawansowane technologicznie. Naukowcy z Uniwersytetu Utah opracowali skomputeryzowaną protezę nogi wspieraną przez sztuczną inteligencję, dzięki której ruchy sztucznej kończyny są zbliżone do tej naturalnej. Także w Polsce będą już wkrótce produkowane bioniczne ręce, kontrolowane za pomocą mózgu.