Kiedy kolejna Maria Skłodowska-Curie? Według badania Fundacji Adamed uczennicom

7 listopada obchodzimy rocznicę urodzin Marii Skłodowskiej-Curie – jedynej jak dotąd kobiety dwukrotnie uhonorowanej Nagrodą Nobla. Z badania przeprowadzonego pośród nastoletnich miłośniczek nauki1 wynika, że odkrywczyni pozostaje największą idolką – wskazało ją aż 85% respondentek. Z drugiej strony, tegoroczne badanie Fundacji Adamed2 dowodzi, że aż co trzecia uczennica szkoły średniej wierzy, że nie ma żadnych predyspozycji do nauk ścisłych. Czy i jak można to zmienić?

Najlepsza we wszystkim

Polskich nastolatków do nauki najmocniej motywują dwie rzeczy – i to niemal w równym stopniu. Po pierwsze: troska o swoją przyszłość (większe zarobki – 42%), a po drugie: chęć samorealizacji (40%). Badanie wykazało, że w przypadku dziewcząt częściej do głosu dochodzi ambicja. Więcej respondentek przyznało, że zależy im na wykonywaniu prestiżowego zawodu (30% vs. 20%). Ponadto, aż dwa razy więcej badanych uczennic zadeklarowało, że do naukowego rozwoju napędza je chęć bycia najlepszą, i to absolutnie we wszystkim (20% vs. 10%). Dziewczęta częściej motywuje także strach przed zawiedzeniem samej siebie (26% vs. 15%) lub rozczarowaniem innych (15% vs. 9%). 

A co podcina skrzydła? Uczennice częściej niż uczniowie zniechęcają się do nauki, gdy osiągają słabe wyniki (34% vs. 20% wskazań) lub obserwują, że inni radzą sobie lepiej (22% vs. 12%). Aż co czwarta respondentka zadeklarowała, że czuje mniejszy zapał do rozwoju, ponieważ wydaje jej się, że nie jest „wystarczająco dobra”. Obrazu dopełnia niższa pewność siebie – prawie połowa badanych nastolatek (44%) ujawniła, że tego im brakuje. Tej samej odpowiedzi udzielił co czwarty ankietowany chłopiec. Warto jednak podkreślić, że jedynie bardzo niewielki odsetek uczennic nigdy nie odczuwa motywacji do nauki (6%).

Urodzone humanistki?

Wyniki wskazują, że dziewczęta częściej niż chłopcy same oceniają się jako bardziej predysponowane do nauk humanistycznych (34% vs. 20%), artystycznych (30% vs. 11%) i przyrodniczych (23% vs. 12%). Prawie 40% uczniów twierdzi, że nauka przedmiotów ścisłych przychodzi im z łatwością, ale podobnej odpowiedzi udzieliła tylko co czwarta uczennica. Co istotne, dziewczęta znacznie częściej niż chłopcy wierzą, że predyspozycje do nauk ścisłych są wrodzone. W grupie, która zadeklarowała trudności, dwa razy więcej dziewcząt (34%) niż chłopców (16%) tłumaczyło to brakiem „talentu”. Natomiast w grupie uczennic, które lubią przedmioty ścisłe i nie mają z nimi żadnych problemów, aż 75% respondentek uważa, że zainteresowanie nauką jest w ich przypadku czymś naturalnym. 

– Z wyników naszego badania wyłania się obraz polskiej uczennicy o wysokich aspiracjach i oczekiwaniach wobec samej siebie. To świetna wiadomość, jednak dziewczęta dużo częściej niż chłopcy budują poczucie własnej wartości w odniesieniu do otoczenia. Danetłumaczą, dlaczego rzadziej wybierają klasy o ścisłym profilu. W pewnym momencie ich życia coś lub ktoś spowodował, że uwierzyły, iż trzeba się urodzić z talentem do takich przedmiotów. Chłopcy patrzą na sprawę inaczej – jeśli czymś się interesują, idą w tym kierunku i nie zastanawiają się, czy mają wyjątkowe predyspozycje – wyjaśnia Katarzyna Dubno, członkini zarządu Fundacji Adamed, i postuluje: – Zadaniem szeroko rozumianego systemu edukacji powinno być dodawanie dziewczynkom wiary we własne możliwości. Musimy doceniać ich ciekawość świata, podejmowanie prób, zaangażowanie. I powtarzać za Marią Skłodowską-Curie: „Niczego w życiu nie należy się bać, należy to tylko zrozumieć”.

Naukowcy poszukiwani

Według tegorocznej edycji raportu Future of Jobs3zaprezentowanego podczas Światowego Forum Ekonomicznego, rynek pracy zostanie ukształtowany przez przemiany technologiczne. Zawody, które najszybciej zyskują na znaczeniu, również związane są z technologią, np. AI, uczeniem maszynowym czy rozwojem zaawansowanej inżynierii. Dlatego tak ważne jest, aby promować wśród młodzieży – również wśród dziewcząt – nauki ścisłe i przyrodnicze. Osoby posiadające kompetencje w tych właśnie obszarach będą miały na rynku najwięcej szans i możliwości rozwoju. 

Tymczasem nastolatki nie mają wystarczającej świadomości zmian – najwięcej respondentek (51%) wskazało kierunki społeczne jako te, które pozwolą na znalezienie najbardziej atrakcyjnej pracy. Kierunki związane z naukami ścisłymi i przyrodniczymi zostały wymienione tylko przez 1/3 ankietowanych. Jednocześnie aż 63% uczennic twierdzi, że bardzo trudno jest się na nie dostać, a 61% – że wymagają one dużo więcej włożonego wysiłku niż kierunki humanistyczne.

– Spytaliśmy uczniów, co zachęciłoby ich do spróbowania swoich sił w karierze z obszarów STEM. Niezależnie od płci, wskazywali najczęściej odpowiedniego nauczyciela, który potrafiłby zainspirować ich do nauki. Powiedziało o tym aż 74% przebadanych. Dziewczęta częściej niż chłopcy wymieniały dostęp do narzędzi edukacyjnych, np. laboratorium – taką potrzebę zgłosiło aż 72% respondentek. 60% ankietowanych stwierdziło również, że pomocne mogą być specjalne programy edukacyjne, oferujące ciekawe formy uczenia. Napawa nas to sporym optymizmem, ponieważ od niemal dekady wspieramy uczniów zainteresowanych naukami ścisłymi i przyrodniczymi w rozwoju ich potencjału poprzez program ADAMED SmartUP – komentuje Katarzyna Dubno z Fundacji Adamed.

Program edukacyjno-stypendialny ADAMED SmartUP oferuje młodzieży w wieku 14-18 lat dostęp do pełnych pasji ekspertów, zaplecza laboratoryjnego najlepszych polskich uczelni oraz inspirującego środowiska naukowego. Obecnie trwa rekrutacja do 10. edycji programu. Pierwszy etap polega na naukowej grze online, która sprawdza nie podręcznikową wiedzę, lecz umiejętności analitycznego myślenia i szukania nieszablonowych rozwiązań. 

Więcej informacji można znaleźć na stronie: www.adamedsmartup.pl

1 Badanie przeprowadzone metodą CAWI przez Fundację Adamed w dniach 1.09-15.12.2022 r. na próbie 1000 nastolatków w wieku 14-19 lat, zarejestrowanych do 9. edycji programu ADAMED SmartUP.
2 Badanie przeprowadzone metodą CAWI przez SW Research na zlecenie Fundacji Adamed w dniach 12.06-23.06.2023 r. na ogólnopolskiej próbie 336 uczniów liceów i techników.
3 The Future of Jobs Report 2023, www.weforum.org

ADAMED SmartUP to program edukacyjno-stypendialny, skierowany do uczniów szkół ponadpodstawowych, zafascynowanych naukami ścisłymi i przyrodniczymi. Celem projektu jest wsparcie najzdolniejszej młodzieży w rozwoju talentów, a tym samym – w długofalowej perspektywie – rozbudzanie innowacyjności. Do każdej edycji programu co roku zgłasza się kilka tysięcy pełnych pasji nastolatków, pragnących pogłębiać swoją wiedzę. Spośród nich wyłaniani są kandydaci o śmiałym spojrzeniu na naukę, którzy w ramach letniego obozu szlifują umiejętności pod okiem wybitnych praktyków i budują cenne kompetencje przyszłości. Po jego zakończeniu zwycięzcy nagrody głównej otrzymują pakiet konsultacji edukacyjnych, a najlepsi spośród nich – dodatkowe wsparcie finansowe. W ciągu ośmiu edycji wyłoniono już 80 laureatów programu. Do szerokiego grona młodych pasjonatów nauki kierowane są ponadto warsztaty ADAMED SmartUP Academy organizowane we współpracy z wydziałami topowych uczelni i oparte na samodzielnych eksperymentach. Program działa także poza granicami Polski – dotychczas dotarł do Wietnamu i Hiszpanii.