Karol Olszewski - człowiek, który zmroził powietrze
Polski chemik, badacz z zakresu niskich temperatur i analizy chemicznej. Sławę w świecie naukowym zyskał dzięki skraplaniu tzw. gazów trwałych oraz wykonaniu w Polsce pierwszego zdjęcia rentgenowskiego. We współpracy z Zygmuntem Wróblewskim otrzymał ciekły tlen, azot i tlenek węgla w stanie statycznym. Mowa o Karolu Olszewskim, którego osiągnięcia przedstawiamy w ramach serii Poczet Chemików Polskich realizowanej przez firmę PPG.
Dokonanie pierwszego w historii skroplenia azotu było przełomowym osiągnięciem profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego – Karola Olszewskiego i Zygmunta Wróblewskiego. 13 kwietnia 1883 r. zapisał się z dziejach nauki jako jedna z najważniejszych dat wyznaczających jej rozwój w dziedzinie niskich temperatur.
Karol Olszewski urodził 29 stycznia 1846 r. w Broniszowie Tarnowskim. Uczęszczał do szkół w Nowym Sączu i Tarnowie. W latach 1866-1871 studiował chemię na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednocześnie pracując jako demonstrator, a później jako asystent w Katedrze Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po ukończeniu studiów w 1872 r. wyjechał na stypendium rządowe do Heidelbergu i pracował pod kierunkiem Roberta Bunsena i Gustava Kirchoffa, uzyskując tam doktorat z filozofii w 1872 r. Wrócił do Krakowa, gdzie został kierownikiem Katedry Chemii Ogólnej, a następnie – Katedry Chemii Nieorganicznej. W tym czasie nawiązał współpracę z Zygmuntem Wróblewskim, kierownikiem Katedry Fizyki UJ. Mało kto wie, że krakowski badacz był pierwszą osobą w Polsce, która wykonała zdjęcie rentgenowskie.
(Nie)znana materia
Tandem Olszewski i Wróblewski postawił sobie za cel dokonania czegoś, co uważano za niemal niemożliwe – skropić składniki powietrza. Wróblewski obserwował we Francji naukowców, którzy bezskutecznie próbowali tego dokonać. W kwietniu 1883 r., po niecałych dwóch miesiącach wspólnej pracy, Olszewski dokonał sensacyjnego odkrycia badawczego nie tylko na skalę Europy, ale i świata. Na skonstruowanej przez parę naukowców aparaturze badacze skroplili tlen, a kilka dni później azot, który osiąga temperaturę niemal minus 200 stopni Celsjusza. To sprawiło, że przez pewien czas krakowskie laboratorium było najzimniejszymi punktem na globie. Olszewski, w 1884 r. pracując już samodzielnie, dokonał skroplenia wodoru w stanie dynamicznym oraz wyznaczył jego parametry krytyczne.
Konstruktor przyrządów badawczych
To nie koniec naukowych osiągnięć Olszewskiego – w 1890 r., skonstruował aparaturę do skraplania gazów pozwalającą na wylewnie skroplonego gazu i przez pewien czas osiągał najniższą na świecie temperaturę (-225°C). Konstruował też aparaty do skraplania powietrza i wodoru nabywane przez wiele laboratoriów w Europie i USA. Zajmował się również analizą wód mineralnych, wód studziennych i rzecznych dla miasta Krakowa i regionu. Był także chemikiem sądowym. Ponadto, autorem ponad setki prac naukowych, członkiem Akademii Umiejętności w Krakowie, Akademii Umiejętności w Pradze oraz wielu towarzystw naukowych polskich i zagranicznych.
Chemik z Krakowa światowym autorytetem
Olszewski cieszył się bardzo dużym uznaniem w międzynarodowym środowisku naukowym. Uznawany był za największy na świecie autorytet w dziedzinie skraplania gazów o czym świadczy m.in. fakt, że angielski uczony William Ramsay, wysłał krakowskiemu chemikowi próbkę helu oraz 30 mg nowo odkrytego przez siebie argonu z prośbą o ich skroplenie. Właściwości tych skroplonych przez polskiego naukowca gazów w następnym roku zbadane zostały przez Królewskie Towarzystwo Naukowe w Londynie.
Karol Olszewski był dwukrotnie nominowany do Nagrody Nobla. Po raz pierwszy w 1904 r., w dziedzinie fizyki i po raz drugi w 1913 r. w dziedzinie chemii. Nauka bez reszty wypełniała jego życie niewiele miejsca zostawiając na życie prywatne. Nie założył rodziny. Swoje oszczędności (w wysokości 140 tysięcy koron) przekazał pośmiertnie na rozwój badań naukowych w dziedzinie kriogeniki.
Miłośnik…chryzantem
Mało kto wie, że Karol Olszewski należał do pierwszych kolarzy w Krakowie. Jego zamiłowanie do aktywności fizycznej znalazło również odzwierciedlenie w turystyce górskiej, podczas której często uprawiał fotografię – kolejną ze swoich pasji. Karol Olszewski miał również inne – dość nietypowe hobby – uwielbiał róże i chryzantemy, które uprawiał w małym ogródku przy swoim mieszkaniu. Zaowocowało to napisaniem książki „Hodowla chryzantem”. Jego przyrządy naukowe, które samodzielnie skonstruował, były zaczątkiem Muzeum Zabytków Przyrodniczych UJ (obecnie w zbiorach Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego). Zmarł 24 marca 1915 r. w Krakowie. W 1936 r. został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
O FIRMIE PPG:
W PPG codziennie opracowujemy i oferujemy farby, powłoki oraz inne produkty, którym klienci ufają już od ponad 135 lat. Dzięki poświęceniu, kreatywności i bliskiej współpracy, jesteśmy w stanie sprostać największym wyzwaniom, jednocześnie wyznaczając właściwy kierunek dalszego rozwoju naszej innowacyjnej oferty. Główna siedziba PPG znajduje się w Pittsburghu, a nasze oddziały są w 70 krajach na całym świecie. W 2020 roku firma zanotowała przychód netto w wysokości 13,8 mld USD. Wspieramy klientów z branży budowlanej, konsumenckiej, przemysłowej, transportowej oraz z rynków pochodnych. Więcej informacji można znaleźć na naszej stronie www.ppg.com. We protect and beautify the world jest znakiem towarowym, a Colorful Communities oraz logo PPG są zastrzeżonymi znakami towarowymi należącymi do PPG Industries Ohio, Inc.
Kontakt dla mediów:
PPG
Grzegorz Koźmiński
Menedżer ds. Komunikacji, Polska
T: 661 210 207
E: kozminski@ppg.com
Cohn&Wolfe
Marta Wojtaś
T: 516 060 457
E: marta.wojtas@cohnwolfe.pl
Wiosenna promocja ZTE – smartfony od 249 zł
SAS rozszerza ofertę godnej zaufania sztucznej inteligencji o karty modeli AI
Universal Robots wprowadza płynną integrację ze sterownikami PLC Siemens
Kalendarium
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii
Jedynka Newserii
Konsument
T-Mobile startuje w Polsce z nowym konceptem. Pozwoli klientom przetestować i doświadczyć najnowocześniejszych technologii
T-Mobile już od kilku lat realizuje strategię, która mocno skupia się na innowacjach i doświadczeniach klienta związanych z nowymi technologiami. Połączeniem obu tych elementów jest Magenta Experience Center – nowoczesny koncept, który ma zapewnić klientom możliwość samodzielnego przetestowania najnowszych technologii. Format, z sukcesem działający już na innych rynkach zachodnioeuropejskich, właśnie zadebiutował w Warszawie. Będą z niego mogli korzystać zarówno klienci indywidualni, jak i biznesowi.
Konsument
Od 28 kwietnia Polacy żyją na ekologiczny kredyt. Zmiana zachowań konsumentów może odwrócić negatywny trend
Dzień Długu Ekologicznego, czyli data, do której zużyliśmy wszystkie zasoby, jakie w ciągu roku może zapewnić Ziemia, w tym roku w Polsce przypada 28 kwietnia, kilka dni wcześniej niż rok temu. Coroczne przyspieszenie tego terminu to sygnał, że czerpiemy bez umiaru z naturalnych systemów, nie dając im czasu na odbudowę. – Polskie społeczeństwo staje się coraz bardziej konsumpcyjne, kupujemy i wyrzucamy coraz więcej. Ale też nie mamy tak naprawdę efektywnego narzędzia, żeby temu zapobiec – ocenia Filip Piotrowski, ekspert ds. gospodarki obiegu zamkniętego z UNEP/GRID-Warszawa.
Transport
Chiny przyspieszają inwestycje w odnawialne źródła. Nie przestają jednak rozbudowywać mocy węglowych
Coraz dotkliwsze skutki zmian klimatycznych, ale przede wszystkim chęć zbudowania bezpieczeństwa energetycznego i uniezależnienia się od zewnętrznych dostaw surowców skłoniły rząd w Pekinie do ekspresowych inwestycji w nowe moce odnawialnej energii. W efekcie Chiny wyrastają na globalnego lidera transformacji energetycznej – odpowiadają dziś za największy na świecie przyrost mocy zainstalowanych w fotowoltaice i wiatrakach. Co ciekawe, nie rezygnują jednak przy tym również z inwestycji w energetykę węglową.
Szkolenia
Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.