Wielojęzyczność językiem przyszłości

• W najbliższej przyszłości język angielski pozostanie najpowszechniej używanym językiem na świecie, zgodnie z wnioskami płynącymi z badania przeprowadzonego przez British Council - Future of English.
• W społeczeństwach coraz bardziej zauważalna jest wielojęzyczność, a systemy edukacyjne coraz częściej promują naukę innych języków oprócz angielskiego. Wielojęzyczność jest postrzegana jako korzystna zarówno dla jednostek, jak i dla społeczeństw.
• Wielojęzyczność i wielokulturowość to rzeczywistość większości krajów europejskich, a odzwierciedlenie tej społecznej rzeczywistości w programie nauczania mogłoby go wzbogacić.

British Council, organizacja reprezentująca Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w zakresie współpracy kulturalnej i edukacyjnej, prezentuje wyniki badania, które odpowiada na kluczowe pytania zawarte w książce The Future of English: Global Perspectives, w ramach obchodów pierwszej rocznicy jej publikacji. W badaniu wzięło udział 1792 profesjonalistów i profesjonalistek z dziedziny edukacji, głównie nauczycieli, nauczycielek, liderów, liderek oraz urzędników i urzędniczek państwowych z 92 krajów, w tym z Polski.

Wyniki pokazują, że 60% respondentów i respondentek na całym świecie uważa, że angielski pozostanie najczęściej używanym językiem na świecie.

Stajemy się wielojęzyczni

Europa jest regionem o najwyższym odsetku profesjonalistów i profesjonalistek (49,6%), którzy twierdzą, że kraje, w których mówi się wyłącznie po angielsku, prawdopodobnie będą w przyszłości w niekorzystnej sytuacji, a 19,9% uważa, że te kraje zdecydowanie w niej będą.

„Bycie wielojęzycznym jest rzeczywistością dla wielu Europejczyków, którzy muszą znać inne języki oprócz angielskiego. W tych krajach posługiwanie się wyłącznie angielskim może być niekorzystne, ponieważ konieczne jest nie tylko mówienie w innych językach, ale także bycie prawdziwie wielokulturowym” – stwierdziła Mina Patel, kierowniczka zespołu badawczego Future of English oraz współautorka książki The Future of English: Global Perspectives.

Język angielski pozostanie dominującym językiem, takim, którym uczymy się jako drugiego, ale wielojęzyczność nie umniejsza jego znaczenia. Angielski stał się dla nas narzędziem, który wymagany jest do pracy i chętnie korzystamy z niego w życiu codziennym. W systemach edukacyjnych od lat kładziony jest nacisk na naukę właśnie tego języka, jednak wraz z rozwojem gospodarek, większej mobilności ludzi rośnie potrzeba posługiwania się więcej niż jednym językiem obcym. W najbliższej przyszłość umiejętność posługiwania się angielskim w połączeniu z innymi językami staje się coraz bardziej pożądana.

W społeczeństwach, w których kładzie się nacisk na wielojęzyczność, tam, gdzie ludzie biegle posługują się językiem ojczystym i angielskim, które zostają uzupełnione przez drugi (a nawet trzeci) język łatwo zauważyć korzyści tej sytuacji, takie, jak:

• Możliwości i dostęp: Wielojęzyczność otwiera jednostkom drzwi do szerszych możliwości edukacyjnych i zawodowych. Umożliwia dostęp do globalnego rynku pracy, kontakt z różnymi kulturami i źródłami informacji.
• Rozwój społeczny i gospodarczy: Wielojęzyczność sprzyja rozwojowi społeczeństw i gospodarek. Ułatwia komunikację międzynarodową, handel i współpracę między krajami.
• Zachowanie różnorodności kulturowej: Wielojęzyczność jest kluczowa dla zachowania różnorodności kulturowej i językowej świata. Wspiera tożsamość kulturową i dziedzictwo językowe różnych grup społecznych.
• Rozwój poznawczy: Badania wskazują, że wielojęzyczność ma pozytywny wpływ na rozwój poznawczy jednostek, w tym na pamięć, koncentrację i umiejętność rozwiązywania problemów.

Wielojęzyczność to cenny atut, który przynosi liczne korzyści dla jednostek, społeczeństw i globalnego rozwoju. Aby wykorzystać jej potencjał i sprostać wyzwaniom wielojęzycznego świata należy zacząć nad nią pracę już na etapie edukacji.

Sztuczna inteligencja vs komunikacja międzykulturowa

Sztuczna inteligencja weszła do naszego życia i warto wiedzieć, jak z niej korzystać. Nowoczesne narzędzia mogą nas wspierać w pracy i nauce jednak nas i kontaktów międzyludzkich nie zastąpią.

Mina Patel twierdzi: „Edukacja, podobnie jak inne sektory, jest pod wpływem sztucznej inteligencji. Technologia nie zmienia tego, co robimy, ale to, jak to robimy. AI nie zastąpi nauczycieli i nauczycielek, ponieważ młodzi ludzie, którzy uczą się języków w sposób nieformalny, są również tymi, którzy mówią, że potrzebują nauczycieli, aby ich poprowadzili. To oznacza, że rola nauczyciela jest fundamentalna i wciąż potrzebujemy wsparcia i struktury, jaką zapewniają systemy edukacyjne”.

Jeśli chodzi o naukę, 44% respondentów na całym świecie uważa, że uczniowie i uczennice częściowo uczą się rzeczy przydatnych w przyszłości, a 29% twierdzi, że uczą się ich w pełni. Wśród europejskich uczestników 58,7% odpowiedziało „tak, częściowo”, podczas gdy tylko 2,5% stwierdziło „tak, w pełni”. 23,6% uczestników wyraziło wątpliwości w tej kwestii, odpowiadając „nie jestem pewien”.

„Podczas dyskusji przy okrągłym stole, zorganizowanych w ramach badań do książki The Future of English: Global Perspectives, europejscy uczestnicy i uczestniczki wspomnieli, że młodzi ludzie nie są w pełni przygotowani, kiedy podejmują nową pracę. To oznacza, że język i umiejętności z nim związane bardzo się różnią. Konieczne będzie skoncentrowanie się na integracji umiejętności i języka, ponieważ język nie funkcjonuje w izolacji: używamy go w konkretnym celu, jest narzędziem” – komentuje kierowniczka programu badawczego Future of English.

Już teraz możemy korzystać z wielu narzędzi sztucznej inteligencji, np. do tłumaczenia fragmentów tekstów na inne języki, do przeszukiwania internetu w poszukiwaniu danych i informacji, czy, wreszcie do tworzenia całych tekstów lub obrazów. Istotne jednak by zauważyć, że kompetencje, szczególnie te miękkie mogą wyłącznie być nabywane i trenowane w kontaktach międzyludzkich, nie zastąpi ich maszyna.

Wraz z wielojęzycznością wzrasta również znaczenie kompetencji międzykulturowej, która jest niezbędna do efektywnej komunikacji w zróżnicowanych kulturowo i językowo środowiskach. Społeczeństwa stają się coraz bardziej wielokulturowe, a co za tym idzie umiejętność zrozumienia i poruszania się w świecie pełnym niuansów będzie niezwykle istotna. W takim ujęciu język angielski przejmuje zadanie lingua franca i odgrywa ważną rolę w ułatwianiu komunikacji międzykulturowej. Rozwinięte w tym zakresie umiejętności wykraczają poza samą znajomość języka, obejmują zrozumienie i szacunek dla innych kultur, umiejętność efektywnej komunikacji w zróżnicowanych kulturowo środowiskach oraz zdolność do współpracy z ludźmi o różnym pochodzeniu. Pracodawcy coraz częściej poszukują osób, które potrafią skutecznie funkcjonować w międzynarodowych zespołach i porozumiewać się z klientami i partnerami z różnych kultur.

Kontekst badania Future of English:

The Future of English: Global Perspectives zawiera wnioski wyciągnięte z dyskusji przy okrągłym stole, w której wzięło udział 92 ekspertów, ekspertek i polityków oraz polityczek zajmujących się edukacją z 49 krajów i terytoriów na całym świecie, w tym z Polski. Szacuje się, że 67% światowej populacji miało kontakt z angielskim lub posługiwało się nim w 2017 roku. Wydana przez British Council książka ma na celu zapewnienie wsparcia w zrozumieniu aktualnej sytuacji związanej z wykorzystaniem języka angielskiego oraz wsparcie ekspertów i polityków w planowaniu przyszłych polityk edukacyjnych.  Prezentuje ona również rekomendacje dotyczące przyszłych badań nad językiem angielskim, w tym projektowanie ram oceny skuteczności metodologii edukacyjnych i polityk; tworzenie profili biegłości w języku angielskim, które umożliwiają porównania między krajami i regionami; oraz pomiar społecznych i ekonomicznych korzyści związanych z rozwojem umiejętności językowych w języku angielskim.