Uzbekistan, kraj kształcącej się młodzieży

Shavkat Mirziyoyev, prezydent Uzbekistanu, zaproponował, by rok 2021 ogłosić Rokiem Wspierania Młodzieży. To dowód, iż ta najgęściej zaludniona republika Azji Środkowej postrzega młode osoby jako swój strategiczny zasób. resztą niemal 1/3 jej mieszkańców nie ukończyła jeszcze 18. roku życia, a kolejne 24% jest w wieku 18-30 lat.

W interesie młodzieży uzbecki parlament uchwalił już ponad 40 aktów prawnych i ratyfikował ponad 30 międzynarodowych dokumentów. Prawa i interesy młodzieży stały się też przedmiotem Strategii działań w pięciu priorytetowych kierunkach rozwoju Republiki Uzbekistanu na lata 2017-2021, a prezydencki dekret Program państwowy „Młodzież – nasza przyszłość” zapewnia ich skuteczną ochronę.

Kraj postawił na nowoczesną edukację. Stworzono informatyczne centra szkoleniowe, gdzie młodzież uczy się e-commerce, programowania, prowadzenia biznesu z branży IT, czy uzyskuje pomoc w uruchomieniu startupów. W 2020 r. powstały nowe uczelnie, w tym uzbeckie filie uczelni zagranicznych; wprowadzono nowoczesne poziomy kształcenia i rozpoczęto szkolenie kadr w pożądanych kierunkach. W kraju działają już filie uniwersytetów amerykańskich, brytyjskich, włoskich, południowokoreańskich, rosyjskich, singapurskich i indyjskich. We współpracy z instytucjami finansowymi i rozwiniętymi krajami świata realizowane są projekty z zakresu szkolnictwa wyższego.

W tym roku ustanowiono stypendium prezydenckie dla 200 osób, które uzyskają najlepsze wyniki egzaminów wstępnych na studia; pojawią się stypendia dla studentów filii uczelni zagranicznych, a liczba stypendiów prezydenckich dla studentów studiów magisterskich i doktorantów zostanie podwojona.     

W roku akademickim 2020/21 wdrożono państwowe standardy edukacyjne w czterech obszarach kształcenia, na 45 kierunkach studiów licencjackich oraz 52 wymogi kwalifikacyjne i programy nauczania na kierunkach magisterskich. W 2021 r. do procesu dydaktycznego rekomendowano ponad 2 700 przedmiotów licencjackich i ponad 1 300 magisterskich. Wzrosła też niezależność uczelni. Od roku 2018/19 samodzielnie opracowują plany i programy nauczania, zgodnie z zapotrzebowaniem rynku pracy. Mogą też prowadzić dodatkowe nabory studentów wg wyższych stawek czesnego.

Do międzynarodowych standardów dostosowano programy kształcenia nauczycieli, a we współpracy z PISA, TIMSS i PIRLS zmodernizowano krajowy system oceniania uczniów. We współpracy z międzynarodowymi agencjami ratingowymi QS i THE opracowano wskaźniki oceny jakości kształcenia, pozwalające prowadzić ogólnokrajowy ranking uczelni; jego wyniki ogłoszono już trzeci rok z rzędu.

Dla międzynarodowej uznawalności uzbeckich dyplomów rozpoczęto ich dostosowywanie do wymogów Międzynarodowej Standardowej Klasyfikacji Kształcenia (ISCED/ISCED 2011). W 2020 r. Uzbekistan dołączył jako obserwator do Europejskiego Stowarzyszenia Zapewnienia Jakości w Szkolnictwie Wyższym (ENQA). To ważny krok w kierunku integracji uzbeckiego systemu edukacji z Procesem bolońskim. Przystąpienie Uzbekistanu do ENQA w charakterze członka będzie już oznaczać zgodność z wymogami europejskimi i międzynarodowymi. Akcesja kraju do WTO przyspieszy natomiast proces internacjonalizacji edukacji. Uzbekistan posiada bowiem ogromny – choć wciąż niewykorzystany – potencjał, by stać się centrum edukacyjnym regionu.

W kraju przewidziano stopniowe wdrażanie procesu kształcenia w systemie kredytowo-modułowym, który powinien zostać wprowadzony w 16% uczelni do 2023, w 57% do 2025 i w 85% do 2030 roku. Proces ten już się rozpoczął. Wyższa Szkoła Informatyki w Taszkiencie sukcesywnie wdraża system edukacji kredytowej od roku akademickiego 2018/2019; działania w tym kierunku rozpoczęły także uniwersytety: Państwowy, Prawniczy, Studiów Wschodnich oraz Taszkencka Akademia Medyczna.

W okresie pandemii zadaniem uzbeckiego rządu stało się podtrzymanie ciągłości procesu edukacyjnego. Zorganizowano różnego typu kształcenie na odległość. Powstał UZEDU, oficjalny kanał ministerstwa edukacji w komunikatorze Telegram, oraz kanał YouTube, gdzie dostępne są nagrania lekcji dla wszystkich klas uzbeckich szkół. Stworzono zasoby internetowe dot. standardów szkolnictwa wyższego oraz uruchomiono EDUUZ, kanał w Telegramie zamieszczający materiały do samokształcenia. Obecnie powstaje też ponad 3 500 elektronicznych podręczników, które są zamieszczane na stronie „Innowacyjna biblioteka”.

Kluczowym problemem pozostaje szkolenie nauczycieli w zakresie obsługi tej nowej, cyfrowej infrastruktury. Niedawno powstała edukacyjna platforma internetowa Kundalik.uz, przeznaczona dla ogólnokształcących szkół średnich. Ze względu na innowacyjność tego rozwiązania, jej użytkownicy nadal miewają trudności w korzystaniu z platformy.

Niemniej, z cała mocą można stwierdzić, że w ciągu ostatnich czterech lat reform edukacji i szkolnictwa wyższego Uzbekistanu – pomimo pandemii COVID-19 – położone zostały solidne podwaliny pod ich jakościowo nowy poziom, odpowiadający nowoczesnym standardom międzynarodowym.

Bakhrom Babaev, Ambasador Republiki Uzbekistanu w Polsce