Europejscy naukowcy mogą otrzymać nawet 100 mld euro na rozwój nauki. Nowy program UE ma zwiększyć konkurencyjność państw członkowskich na rynku globalnym

Aktualizacja 03-09-2018 14:48

Horyzont Europa to nowy program Unii Europejskiej w zakresie badań naukowych i innowacji. Zastąpi obecny program Horyzont 2020, którego budżet wynosi 78 mld euro. Budżet nowego programu ma się zwiększyć do ok. 100 mld euro, ale wciąż trwają negocjacje w tym zakresie. Zmianie ulegnie także sama struktura programu, w którym wyróżniono trzy filary – Otwarta nauka, Wyzwania o charakterze globalnym oraz Otwarte innowacje. Zwłaszcza w zakresie tego pierwszego skorzystać mogą polscy naukowcy, dla których wciąż współpraca międzynarodowa jest największym wyzwaniem.

Na początku maja Unia Europejska przyjęła nowy budżet na lata 2021-2027. Jedną z największych zmian wprowadzonych w stosunku do poprzedniego planu budżetowego jest zwiększenie środków na finansowanie badań oraz rozwoju o 30 proc. Naukowcy partycypujący w programie Horyzont 2020 mieli do dyspozycji ok. 78 mld euro, a budżet Horyzontu Europa wzrośnie do ok. 100 mld euro.

– Program Horyzont Europa zacznie się w 2021 roku i jest przewidziany na kolejne 7 lat. Bardzo istotnym celem programu jest zwiększenie konkurencyjności Europy. Już nie tylko USA, ale i Chiny wkraczają na rynki światowe, więc bardzo ważnym elementem i celem tego programu jest zwiększenie konkurencyjności, umożliwienie różnego rodzaju firmom, również małym i średnim przedsiębiorstwom znalezienia odpowiedniego dofinansowania i realizowania różnego rodzaju badań, które będą zgodne z celami – mówi agencji Newseria Innowacje Anna Wiśniewska, ekspert Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych UE, koordynator w obszarze „Działania Marii Skłodowskiej-Curie” w programie Horyzont 2020, koordynator  Centrum Informacji dla Naukowców EURAXESS.

Pierwsze projekty Horyzontu Europa wejdą w życie w roku 2021, a część z nich będzie bezpośrednią kontynuacją tych z Horyzontu 2020. Zmieni się za to struktura organizacyjna samego programu, który będzie podzielony na trzy filary: Otwarta Nauka, Wyzwania o Charakterze Globalnym oraz Otwarte Innowacje. Urzędnicy liczą na to, że dzięki takiemu rozwiązaniu łatwiej będzie rozwijać zarówno unijne programy naukowe, jak i konkurencyjność państw członkowskich na rynku globalnym.

Głównym zadaniem filaru naukowego będzie promowanie badań, rozwój infrastruktury oraz inwestowanie w kadry naukowej. W jego ramach naukowcy będą mogli składać aplikacje o indywidualne granty, które ułatwią rozwijanie kariery naukowej w tej dziedzinie, w której czują się najpewniej. Oprócz tego ten filar pozwoli także dofinansowywać infrastrukturę badawczą, jeden z najważniejszych wyznaczników konkurencyjności nauki.

– Dzisiaj bez bardzo nowoczesnej infrastruktury trudno będzie konkurować i prowadzić badania na bardzo wysokim poziomie i badania przełomowe, bo to również ważny element – podkreśla Anna Wiśniewska.

Rozwiązania z drugiego filaru mają odpowiadać na najważniejsze wyzwania, z jakimi w ciągu najbliższych lat przyjdzie zmierzyć się nie tylko Europie, ale i całemu światu. Na finansowanie mogą liczyć projekty zajmujące się np. starzeniem się społeczeństw czy wzrostem bezrobocia związanym z automatyzacją rynku pracy. To tu pojawią się środki na realizację programów międzypaństwowych, które łączą sektor naukowy i przemysłowy, ułatwiając błyskawiczne reagowanie na zagrożenia i wyzwania współczesnego świata.

Z kolei w ramach filaru Otwartej Innowacyjności będzie można finansować badania, które przyspieszą prace nad przełomowymi technologiami oraz wprowadzenie ich do powszechnego użytku. Otwartość nauki i innowacyjności na międzynarodową współpracę to szansa także dla polskich naukowców.

– Jest to największy program finansujący badania, który jest dostępny dla polskich naukowców. Umożliwia współpracę nie tylko z europejskimi instytucjami akademickimi, uczelniami, instytutami badawczymi czy przemysłem, ale również z krajami trzecimi. Współpraca z USA, czy z Chinami, podobnie jak i w obecnym programie również będzie finansowana przez KE, więc ten program daje możliwość polskiemu światu nauki otwarcia się na współpracę międzynarodową, a internacjonalizacja jest cięgle piętą achillesową polskiej nauki – twierdzi ekspertka.

Ostateczna wysokość budżetu Horyzontu Europa nie jest jeszcze znana. Parlament Europejski pierwotnie chciał przeznaczyć na ten cel 120 mld euro, a rynkowi lobbyści liczyli na wsparcie rzędu 160 mld dol. Obecnie kwota oscyluje w granicach 100 mld euro.

W ramach programu Horyzont 2020 do końca 2017 roku polskie projekty wsparto kwotą 278 mln euro.