Mówi: | Beata Latos |
Funkcja: | doktorantka |
Firma: | Instytut Geofizyki PAN |
Polscy naukowcy pomagają przewidywać ekstremalne opady i powodzie. To duży krok w dziedzinie szybszego przewidywania kataklizmów na świecie
Polscy naukowcy odkryli przyczynę ogromnych powodzi na indonezyjskiej wyspie Sulawesi, gdzie tylko w styczniu 2019 roku z tego powodu zginęło 70 osób. Ich badania wykazały, że za ekstremalne deszcze i niszczycielskie powodzie w regionie Indonezji jest odpowiedzialna rzadko spotykana kombinacja trzech różnych tropikalnych zjawisk pogodowych, które wystąpiły jednocześnie. Nadejście takich fal można przewidzieć, w danych satelitarnych widać je co najmniej dwa dni wcześniej. – Nasze badania to cegiełka do bardziej wiarygodnych prognoz pogody, także globalnie – ocenia Beata Latos, doktorantka w Instytucie Geofizyki Polskiej Akademii Nauk.
– Skupiliśmy się na analizie przypadku największej powodzi, jaka dotychczas kiedykolwiek została zaraportowana, z 22 stycznia 2019 roku na Sulawesi w Indonezji. Zauważyliśmy, że istotnymi czynnikami meteorologicznymi były fale tropikalne, które przesuwają się wzdłuż równika i są związane z ekstremalnym opadem, który przyczynił się do powodzi i dewastacyjnych deszczy. Odkrywcze jest to, że do tej pory naukowcy przypisywali ekstremalny opad głównie oscylacji Maddena–Juliana, a my zauważyliśmy, że oprócz tej oscylacji bardzo istotne są fale Kelvina i fale Rossby’ego – tłumaczy w rozmowie z agencją informacyjną Newseria Innowacje Beata Latos.
Badania naukowców Instytutu Geofizyki PAN – doktorantki Beaty Latos oraz dr. Dariusza Baranowskiego z Zakładu Fizyki Atmosfery – wykazały, że za ekstremalne deszcze i niszczycielskie powodzie w regionie Indonezji jest odpowiedzialna rzadko spotykana kombinacja trzech różnych tropikalnych zjawisk pogodowych, które wystąpiły jednocześnie. Największy z tych systemów pogodowych, znany jako oscylacja Maddena–Juliana, powoli przemieszczał się na wschód z Oceanu Indyjskiego nad Indonezją. Osadzone w nim dwa mniejsze systemy, tzw. fala Kelvina i fala Rossby’ego, również rozwinęły się i dotarły nad Sulawesi, co zaowocowało najsilniejszą znaną dotąd powodzią.
– Zauważyliśmy, że prawdopodobieństwo wystąpienia ekstremalnych opadów lub powodzi wzrasta dwukrotnie, jeżeli pojawia się fala Kelvina albo Rossby’ego. Natomiast, jeżeli występuje interakcja tych dwóch fal – jeżeli te dwie fale występują jednocześnie, to prawdopodobieństwo ekstremalnych zjawisk pogodowych wzrasta aż ośmiokrotnie – wskazuje doktorantka w Instytucie Geofizyki Polskiej Akademii Nauk.
Indonezyjskie wyspy są narażone na wyjątkowo wysokie średnie opady, z częstymi ulewami. W rezultacie często cierpią z powodu zagrożeń naturalnych powodowanych przez opady, takich jak powodzie i osunięcia ziemi, które stanowią ponad połowę wszystkich klęsk żywiołowych. Jednak warunki atmosferyczne prowadzące do powodzi nie są dobrze znane, między innymi z powodu braku pełnego zapisu powodzi. Zespół polskich naukowców wykorzystał do zbadania największej powodzi z 2019 roku rządowe raporty, a także dane satelitarne i reanalizy meteorologiczne. Dane zostały niezależnie przeanalizowane pod kątem meteorologii (opady, wzorce wiatrów) w celu zidentyfikowania kluczowych procesów fizycznych odpowiedzialnych za wystąpienie powodzi i ulewnych deszczy.
– Wyniki naszych badań mogą być bezpośrednio wykorzystane do mitygacji części kosztów społeczno-ekonomicznych, które są związane z tymi falami. A ponadto nasze badania też są cegiełką do lepszego zrozumienia procesów pogodotwórczych na Ziemi, a co za tym idzie, do bardziej wiarygodnych prognoz pogody zarówno lokalnie w Indonezji, jak również globalnie – podkreśla ekspertka.
Odkrycie międzynarodowego zespołu, w skład którego weszli także naukowcy z instytucji w USA, Anglii, Francji oraz Indonezji, pozwoli wcześniej przewidzieć prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi na indonezyjskich wyspach. Nie oznacza to jednak że wszystkie ekstrema pogodowe łatwiej będzie ocenić. Te zwykle pojawiają się na zdjęciach satelitarnych w ostatniej chwili. Odkrycie zespołu badaczy może jednak pomóc w ocenie klimatu i pogody także w Polsce.
– Badamy fale tropikalne, które wpływają na oscylacje Maddena–Juliana. Wpływa ona na oscylację Północnoatlantycką, która jest związana z kolei z cyklicznymi zmianami ciśnienia w Niżu Islandzkim i Wyżu Azorskim, te zaś bezpośrednio już wpływają na pogodę i klimat w Europie, także w Polsce – tłumaczy Beata Latos.
Polscy naukowcy już w 2020 roku wykazali, że większe opady związane z falami Kelvina stwierdzono w ponad 90 proc. powodzi na innej indonezyjskiej wyspie – Sumatrze.
Czytaj także
- 2025-07-01: Rynek piwa kurczy się w I półroczu 2025 roku. Zła pogoda w maju przyniosła 12-proc. spadek sprzedaży
- 2025-06-27: Za trzy miesiące ruszy w Polsce system kaucyjny. Wątpliwości budzą kwestie rozliczeń i podatków
- 2025-07-04: W ubiegłym roku spadła liczba samobójstw. Dalsza reforma psychiatrii powinna pomóc utrzymać tę tendencję
- 2025-06-13: Kobietobójstwo jest typem przestępstwa niedookreślonym przez polskie prawo. Świadomość na ten temat jest wciąż zbyt mała
- 2025-06-10: Polska może dołączyć do globalnych liderów sztucznej inteligencji. Jednym z warunków jest wsparcie od sektora publicznego
- 2025-06-05: Naukowcy wzywają do większej ochrony oceanów. Przestrzegają przed groźnym w skutkach przełowieniem stad
- 2025-06-04: Rynek nieprzygotowany do wdrożenia systemu kaucyjnego. Może się opóźnić nawet o kilka miesięcy
- 2025-05-23: Kampania prezydencka na ostatniej prostej. Temat ochrony zdrowia na drugim planie
- 2025-05-21: Finansowanie Europejskiego Banku Inwestycyjnego wspiera rozwój OZE czy infrastruktury drogowej. Wśród nowych priorytetów bezpieczeństwo i obronność
- 2025-04-28: Niepewna sytuacja zwracanych do Skarbu Państwa gruntów dzierżawnych. To może się wiązać z likwidacją infrastruktury rolniczej i miejsc pracy
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii

Infrastruktura

Branża budowlana przygotowuje się na boom w inwestycjach infrastrukturalnych. Wyzwaniem może być dostęp do kadr i materiałów
W najbliższych miesiącach mogą ruszyć duże inwestycje publiczne w drogownictwie, kolei, energetyce i obronności. To efekt aktywizacji KPO i przesunięcia części środków z komponentu klimatyczno-energetycznego do tzw. Funduszu Bezpieczeństwa i Obronności. Dla branży wyzwaniem będzie nie tylko dostęp do materiałów i ich sprawne dostawy, ale także kwestie kadrowe, które już dziś sprawiają problemy w realizacji zadań.
Prawo
Firmy czekają na ostateczne przepisy dotyczące Krajowego Systemu e-Faktur. Mają być gotowe w wakacje

Obowiązkowy Krajowy System e-Faktur rusza 1 lutego 2026 roku. Ministerstwo Finansów opublikowało szczegółową dokumentację techniczną, jednak przepisy określające funkcjonowanie systemu KSeF są na razie na etapie prac w Sejmie. Wprowadzenie nowego systemu oznacza rewolucję w obiegu dokumentów, a dla firm – spore wyzwanie w przygotowaniu do zmian. „Barometr nastrojów polskich księgowych 2025” wskazuje, że KSeF budzi wśród nich najwięcej obaw, przede wszystkim ze względu na chaos organizacyjny i brak jasnych przepisów.
Bankowość
Rośnie liczba i wartość udzielonych konsumentom kredytów gotówkowych. Gorzej mają się kredyty ratalne oraz te udzielane firmom

Rynek kredytowy w Polsce co do zasady rośnie, choć nierównomiernie. Z danych Biura Informacji Kredytowej wynika, że najlepiej rozwija się segment kredytów gotówkowych dla konsumentów. Wartościowo wzrosła też kwota udzielonych limitów w kartach kredytowych. Według prognoz BIK w całym roku wzrośnie wartość zarówno udzielonych kredytów mieszkaniowych, jak i gotówkowych, choć tych pierwszych poniżej inflacji. Wcześniejsze cięcia stóp procentowych przez RPP nie zmieniły tej prognozy.
Szkolenia

Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.