Mimo rosnącej krytyki polimery rewolucjonizują już niemal każdą branżę. Mogą służyć ratowaniu naszego życia i zdrowia

Naukowcy niemal co chwila odkrywają nowe zastosowania tworzyw sztucznych. Różne połączenia polimerów pozwoliły np. wyprodukować tworzywo, które ma możliwość przewodzenia prądu. Inne same informują o przydatności żywności, jeszcze inne są łatwiejsze do recyklingu. Z plastiku powstają już drogi czy przystanki autobusowe. Materiał sprawdza się także w branży tekstylnej. Jego zastosowań może być jednak znacznie więcej.

– Tworzywa to materiał, który w swoim DNA ma innowacje, bo pod tym terminem kryje się grupa bardzo wielu materiałów. Od strony chemicznej to jest ponad 100 różnego typu polimerów czy połączeń polimerowych, które w zależności od tego, do czego ich potrzebujemy, mogą być wykorzystane w zasadzie w każdej dziedzinie życia. W przypadku wyrobów tworzywowych z innowacjami mamy do czynienia na co dzień – podkreśla w rozmowie z agencją Newseria Innowacje Anna Szałkowska z Fundacji Plastics Europe Polska.

Sztuczne tworzywa już od lat rewolucjonizują różne dziedziny życia. Zmieniając połączenia między polimerami, można niemal całkowicie zmienić ich zastosowanie. Niedawno naukowcy opracowali ultraczuły czujnik ciepła, który jest elastyczny, przezroczysty i można go drukować. Wyniki mają potencjał do szerokiego zakresu zastosowań – od leczenia ran po inteligentne budynki. Innowacyjny czujnik powstał z plastiku, a za jego właściwości odpowiada nowe połączenie polimerów.

W ramach przetwórstwa ropy i gazu produkowane są polimery wykorzystywane do produkcji niedrogich, nieskończenie wszechstronnych tworzyw sztucznych, które znacznie ułatwiają codzienne życie. Innowacyjne tworzywa zapewniają coraz wyższą wydajność, szczególnie w zakresie ochrony środowiska. W Tajlandii na zlecenie jednej z większych firm zajmujących się produkcją polimerów produkowany jest np. kwas polimlekowy (PLA) wykonany z niezmodyfikowanej genetycznie trzciny cukrowej. Polimer ten jest nie tylko oparty na biotechnologii, ale także nadaje się do recyklingu i biodegradacji. Może być używany m.in. do pakowania towarów konsumpcyjnych.

– Mamy najróżniejsze nowoczesne opakowania, które mogą pełnić różne funkcje, np. zatrzymywać jeden gaz albo nie pozwalać na eliminację mikrobów, albo informować konsumenta, czy dany wyrób był bezpiecznie przechowywany i przewożony w danym opakowaniu – wymienia Anna Szałkowska. – Mamy też najróżniejsze materiały polimerowe, które wykorzystujemy w medycynie.

Nowoczesne tworzywa są na szeroką skalę wykorzystywane w przemyśle spożywczym. Na rynku są dostępne opakowania, które zmieniają kolor i w ten sposób informują konsumenta o świeżości danego produktu. Inne zmieniają konsystencję, kiedy produkt nie nadaje się do spożycia. Polimery są też używane jako środki farmakologiczne wprowadzające leki oraz środki krwiozastępcze do organizmu. Służą też do wyrobu klejów do tkanek, protez stawów, sztucznych zastawek serca czy protez naczyń krwionośnych. Jeszcze inne mogą służyć jako materiał, z którego powstają kończyny. Tworzywa sztuczne stosowane jako biomateriały spełniają liczne wymogi biozgodności wobec tkanek i narządów. Wytrzymałe na rozciąganie, odporne na zginanie, nie powodują odczynów alergicznych i nie wpływają na system immunologiczny.

– Tworzywa sztuczne na pewno mają przed sobą przyszłość, chociaż obecnie są w dużym ogniu krytyki. To jest materiał, który jest na tyle wszechstronny i na tyle obecny we wszystkich dziedzinach życia, że nikt z nas nie jest sobie w stanie wyobrazić, żebyśmy mogli z nich zrezygnować. Natomiast na pewno będziemy musieli się zastanowić, jak te materiały wykorzystywać powtórnie, jak z ich właściwości korzystać wielokrotnie i jak je przede wszystkim dobrze zagospodarowywać, gdy staną się już odpadami – wskazuje ekspertka Fundacji Plastics Europe Polska.

Na rynku pojawiają się już innowacyjne materiały, które nie tylko mogą pełnić wiele funkcji, ale też po zużyciu są całkowicie biodegradowalne. Wciąż jednak to pojedyncze przykłady. Firmy prześcigają się w pomysłach, które mają zapewnić ekologiczność wykorzystywanych tworzyw. Powstają już np. tubki do pasty do zębów, które w przeciwieństwie do tych najczęściej stosowanych całkowicie podlegają recyklingowi. Z tworzyw sztucznych powstają drogi, buty i aparaty ortodontyczne, a brytyjski start-up Recycling Technologies pracuje nad maszyną, która może zamienić plastik z recyklingu w olej.

– Na co dzień nie patrzymy na tworzywa jak na materiał, z którego chcemy korzystać, który nam pomaga w naszym życiu w wielu sytuacjach i doskonale spełnia swoją funkcję. Niestety bardzo często patrzymy na niego jak na materiał, który zaśmieca środowisko – mówi Anna Szałkowska.