Mówi: | prof. Maciej Żylicz, prezes zarządu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej Aleksandra Olejak, doktorantka, Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika PAN |
Krajowe granty mogą zachęcić młodych naukowców do rozwijania kariery w kraju. Znaczącym wsparciem dla nich jest program START
Mała liczba ofert pracy w sektorze akademickim, niskie zarobki czy trudność łączenia pracy z życiem rodzinnym – te czynniki już kilka lat temu były przez młodych polskich naukowców wskazywane jako bariery w rozwijaniu kariery w kraju. Jednocześnie zdecydowana większość z nich wiązała przyszłość właśnie z uczelniami i instytutami w Polsce. Dla wielu młodych badaczy ważnym narzędziem do rozwijania kariery w kraju są granty i stypendia kierowane stricte do tej grupy naukowców. Jednym z nich jest realizowany od trzech dekad program START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
START to najstarszy w Polsce program stypendialny dla najlepszych młodych naukowców reprezentujących wszystkie dziedziny nauki. Jego laureatami zostają badacze, którzy choć dopiero zaczynają karierę naukową, to już mogą się pochwalić imponującymi osiągnięciami. Tegoroczna edycja konkursu odbywała się już po raz 30. Konkursowi START co roku towarzyszy publikacja listy 100 najzdolniejszych polskich naukowców przed 30. rokiem życia.
– Na liście znalazło się 100 osób, które są świetnymi naukowcami i które mimo swojego młodego wieku mają udokumentowane osiągnięcie, według recenzentów oryginalne i nowatorskie. Badamy przede wszystkim jakość uprawianej nauki, to jest główne kryterium przyznawania tych stypendiów – wyjaśnia w rozmowie z agencją Newseria Biznes prof. Maciej Żylicz, prezes zarządu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
Największa liczba tegorocznych laureatów reprezentuje nauki biologiczne i medyczne (31 stypendiów), nauki techniczne (28), nauki humanistyczne i społeczne (20), nauki fizyczne i matematyczne (11) oraz nauki chemiczne (10).
– Niestety polska nauka rozwija się tak, jak jest finansowana, czyli mamy z tym problemy. To potworne niedofinansowanie przez lata całe doprowadza do tego, że średnio jest nie najlepiej. Ale są dyscypliny naukowe czy całe dziedziny naukowe, które mimo tego niedofinansowania rozwijają się świetnie – mówi prof. Maciej Żylicz. – Fizyka, w szczególności fizyka cząstek elementarnych, astrofizyka, oraz chemia to są dwie dziedziny naukowe, w których osiągamy sukcesy. Z nauk biologicznych niestety jest gorzej, ale w przypadku biologii strukturalnej jesteśmy na 24. miejscu w rankingach światowych.
Granty krajowe należą do najczęściej wykorzystywanych przez młodych badaczy narzędzi w rozwoju własnej kariery. W badaniu przeprowadzonym w 2017 roku w ramach Projektu Naukowiec polskiej sieci EURAXESS prawie 88 proc. młodych naukowców wskazało, że poszukuje informacji na temat grantów, konkursów i stypendiów, a blisko 79 proc. – że ubiega się o grant krajowy.
Celem programu START jest przede wszystkim wsparcie i motywowanie młodych talentów naukowych do dalszej pracy w nauce. Dlatego laureaci otrzymują roczne stypendium w wysokości 28 tys. zł, które mogą przeznaczyć na dowolny cel. Fundacja oferuje też dodatkowe finansowanie (stypendium wyjazdowe) na wyjazd studyjny do zagranicznego ośrodka naukowego, a dla wybranych – możliwość wzięcia udziału w spotkaniu z noblistami w niemieckim Lindau. Fundacja na rzecz Nauki Polskiej w ramach programu START przyznaje również specjalne wyróżnienia tym kandydatom, których osiągnięcia badawcze zostały ocenione jako wybitne. Ich stypendia są podwyższone do kwoty 36 tys. zł. Stypendium można przeznaczyć na dowolny cel.
– Przeprowadziliśmy szereg badań socjologicznych, sprawdzając, co się dzieje z naszymi laureatami, którzy otrzymali to stypendium. To już dość duża grupa osób. Statystycznie rzecz biorąc, oni szybciej osiągają stopnie i tytuły naukowe. Mają też bardzo dużo do powiedzenia w polskiej nauce i są rzeczywiście świetnymi naukowcami – podkreśla prezes zarządu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
We wszystkich dotychczasowych edycjach konkursu START Fundacja na rzecz Nauki Polskiej nagrodziła ponad 3,3 tys. młodych, obiecujących naukowców, przyznając im łącznie 90,5 mln zł dofinansowania, co oznacza 3 mln zł wsparcia rocznie.
– Wsparcie finansowe programu START to szansa, aby ofiarować młodym ludziom kredyt zaufania i nadać mu konkretny wymiar. Przekonajmy ich, że zostając na uczelni lub podejmując pracę w instytucie badawczym, można jednocześnie realizować cele osobiste i zawodowe – wyjaśnia fundacja na stronie konkursu.
Laureaci konkursu na przestrzeni ostatnich dekad jako korzyści z wygranej wskazują zarówno na większą motywację do działania i prestiżowe wyróżnienie, które otwiera drzwi do dalszej kariery. W odpowiedziach pojawia się także dodatkowy zastrzyk pieniędzy, który ułatwia na przykład organizację opieki nad dziećmi i powrót na uczelnię oraz daje spokój psychiczny. Młodzi naukowcy od lat wskazują bowiem niskie zarobki jako jedną z najważniejszych barier w rozwoju kariery w Polsce (badanie „Potrzeby i oczekiwania młodych naukowców związane z rozwojem zawodowej kariery naukowej” Projektu Naukowiec).
– Ten program jest przede wszystkim dużym wyróżnieniem dla każdego młodego naukowca, bo konkurencja wśród doktorantów była bardzo duża. Wielu z nich jest bardzo zdolnych, ciężko pracuje i osiąga fantastyczne rezultaty naukowe – mówi Aleksandra Olejak, jedna z laureatek tegorocznego konkursu, doktorantka Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika PAN w Warszawie. – Otrzymanie takiego wyróżnienia to nie tylko wyraz docenienia. To też zabezpieczenie finansowe w dość trudnych czasach, bo ostatnie trzy lata przyniosły szereg niepokojących wydarzeń, które sprawiły, że wielu z nas odczuwa niepokój o przyszłość.
Aleksandra Olejak została w tym roku wyróżniona jedną z nagród specjalnych przyznawanych w programie START. To nagroda im. prof. Adama Sobiczewskiego, przeznaczona dla młodych naukowców, którzy prowadzą badania naukowe w dziedzinie matematyki, fizyki teoretycznej bądź astronomii. Jej głównym kryterium jest wyjątkowo wysoka jakość dorobku naukowego kandydata w tych obszarach.
– Zajmuję się przede wszystkim badaniem ewolucji masywnych gwiazd w tzw. izolowanych układach podwójnych, która może prowadzić do tworzenia się ciasnych układów obiektów zwartych, czyli np. dwóch czarnych dziur, czarnej dziury z gwiazdą neutronową bądź dwóch gwiazd neutronowych. Następnie, na skutek emisji fal grawitacyjnych, one mogą się ze sobą połączyć. Tego typu sygnały są obecnie odbierane przez detektory fal grawitacyjnych, czyli LIGO–Virgo. To urządzenie dostarcza nam coraz więcej detekcji, pochodzących głównie z dwóch czarnych dziur, i cały czas zastanawiamy się nad tym, jaki dokładnie był scenariusz ewolucyjny, który prowadził do powstania tego typu układów – tłumaczy naukowczyni.
Stypendia w programie START są finansowane z budżetu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, ze środków przekazanych przez partnerów programu (od kilku lat program wspiera m.in. Fundacja PZU), instytucje, firmy oraz prywatnych darczyńców i z wpłat 1 proc. podatku dochodowego.
Czytaj także
- 2024-05-15: Polskie aglomeracje stają się coraz bardziej cyfrowe. Skokowo wzrasta zużycie danych w sieci
- 2024-05-17: Start-upy mogą się starać o wsparcie. Trwa nabór do programu rozwoju innowacyjnych pomysłów na biznes
- 2024-05-16: Szybki rozwój 5G w Orange Polska. Do końca roku operator uruchomi 3 tys. stacji dających dostęp do nowej technologii
- 2024-05-15: Przedsiębiorcy chcą mieć wszystkie produkty finansowe i biznesowe na jednej platformie. W takie rozwiązania inwestują banki i firmy leasingowe
- 2024-05-14: Projekt budowy pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej nabiera tempa. Ruszają prace geologiczne w miejscu planowanej inwestycji
- 2024-05-14: Mniej niż 2 proc. polskich rzek ma czystą wodę zdatną do picia. Podczas akcji sprzątania wolontariusze zbierają setki ton śmieci
- 2024-05-10: Tylko co czwarta firma planuje inwestycje zagraniczne. Ich zapał osłabia niestabilna sytuacja geopolityczna
- 2024-05-07: Mazowieckie lotniska będą mogły wkrótce obsłużyć 40 mln pasażerów rocznie. Trwają przygotowania do modernizacji na Okęciu i w Modlinie
- 2024-05-13: Francuskie firmy z potężnym wkładem w polską gospodarkę. Reinwestują tu połowę wypracowywanych zysków i zatrudniają prawie 230 tys. osób
- 2024-05-09: Blisko co piąta firma zamierza ograniczać zatrudnienie. W dużej mierze to wynik niepewności gospodarczej i rosnących kosztów pracowniczych
Kalendarium
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii
Jedynka Newserii
Regionalne
Start-upy mogą się starać o wsparcie. Trwa nabór do programu rozwoju innowacyjnych pomysłów na biznes
Trwa nabór do „Platform startowych dla nowych pomysłów” finansowany z Funduszy Europejskich dla Polski Wschodniej 2021–2027. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości wybrała sześć partnerskich ośrodków innowacji, które będą oferować start-upom bezpłatne programy inkubacji. Platformy pomogą rozwinąć technologicznie produkt i zapewnić mu przewagę konkurencyjną, umożliwią dostęp do najlepszych menedżerów i rynkowych praktyków, ale też finansowanie innowacyjnych przedsięwzięć. Każdy z partnerów przyjmuje zgłoszenia ze wszystkich branż, ale także specjalizuje się w konkretnej dziedzinie. Jest więc oferta m.in. dla sektora motoryzacyjnego, rolno-spożywczego, metalowo-maszynowego czy sporttech.
Transport
Kolej pozostaje piętą achillesową polskich portów. Zarządy liczą na przyspieszenie inwestycji w tym obszarze
Nazywane polskim oknem na Skandynawię oraz będące ważnym węzłem logistycznym między południem i północą Europy Porty Szczecin–Świnoujście dynamicznie się rozwijają. W kwietniu 2024 roku wydano decyzję lokalizacyjną dotycząca terminalu kontenerowego w Świnoujściu, który ma szansę powstać do końca 2028 roku. Zdaniem ekspertów szczególnie ważnym elementem rozwoju portów, podobnie jak w przypadku innych portów w Polsce, jest transport kolejowy i w tym zakresie inwestycje są szczególnie potrzebne. – To nasza pięta achillesowa – przyznaje Rafał Zahorski, pełnomocnik zarządu Morskich Portów Szczecin i Świnoujście ds. rozwoju.
Polityka
Projekt UE zyskuje wymiar militarny. Wojna w Ukrainie na nowo rozbudziła dyskusję o wspólnej europejskiej armii
Wspólna europejska armia na razie nie istnieje, a w praktyce obronność to wyłączna odpowiedzialność państw członkowskich UE. Jednak wybuch wojny w Ukrainie, tuż za wschodnią granicą, na nowo rozbudził europejską dyskusję o potrzebie posiadania własnego potencjału militarnego. Jak niedawno wskazał wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz, Europa powinna mieć własne siły szybkiego reagowania i powołać komisarza ds. obronności, ponieważ stoi obecnie w obliczu największych wyzwań od czasu zakończenia II wojny światowej. – Musimy zdobyć własną siłę odstraszania i zwiększać wydatki na obronność – podkreśla europoseł Janusz Lewandowski.
Partner serwisu
Szkolenia
Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.